شکایت کیفری و تفاوت آن با دعوای حقوقی

امروزه پرونده‌های بسیاری در دادگاه‌ها و مراجع قضایی وجود دارند که برخی از آن‌ ها کیفری و برخی دیگر حقوقی هستند. در مجله دلتا به تعریف جرم کیفری و مراحل رسیدگی به شکایت کیفری پرداخته شده است.

شکایت کیفری چیست؟

هر عملی که در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده جرم خوانده می‌شود. به عبارت دیگر برای برخی از اعمال افراد جامعه مجازات تعیین شده است. به طور مثال در همه جوامع قتل، سرقت، به عنف و… از اعمال خلاف قانون است که برای آن‌ها مجازات تعیین شده است. حال این مجازات می‌تواند اعدام، حبس، جزای نقدی و یا کار اجباری در مدت معین و…. باشد. این اعمال را در حقوق و جامعه جرم می‌نامند. بنابراین شکایت از فردی متخلف که فعالیت او بر اساس قانون، جرم شناخته شده و قاضی برای آن مجازات تعیین می کند شکایت کیفری می‌نامند.

مراحل رسیدگی به شکایت کیفری

شکایت کیفرى در دادسرا و دادگاه‌ های کیفری مطرح می‌شود. شاکی باید شکواییه خود علیه فرد دیگر را با ذکر مشخصات و اطلاعات دقیق او از جمله اسم و آدرس، نوشتن موضوع و شرح شکایت و همچنین مدارک و مستندات قانونی و لازم را ضمیمه شکایت کند و به دادگاه کیفری ارائه دهد. اما باید در نظر داشت که به طور معمول زمان رسیدگی‌ به دعاوی کیفری  به دلیل اینکه در دادسرا و در صورت قبول شکایت شاکی، هیچ مجازاتی برای متهم تعیین نمی‌شود بلکه دادسرا صرفا به صدور کیفرخواست علیه متهم اقدام می‌کند و از دادگاه می‌خواهد که به اتهامات متهم رسیدگی کند طولانی است . بنابراین پرونده پس از دادسرا به دادگاه ارجاع می شود. در این مرحله در صورتی‌ که قاضی دادگاه نظر شاکی و قاضی دادسرا را بپذیرد، حکمی مبنی بر مجازات متهم صادر می‌کند. البته متهم می‌تواند به رأی دادگاه اعتراض و تقاضای تجدیدنظرخواهی کند که دوباره پرونده به دادگاهی دیگر ارسال می‌شود تا نظر آن قضات نیز اعلام شود.

تفاوت شکایت کیفری و حقوقی

۱. در شکایت‌ های کیفری، به شکایت کننده شاکی و به طرف مقابل او متشاکی یا مشتکی عنه و یا متهم و به موضوع پرونده نیز اتهام می‌گویند؛ اما در دادخواست‌ های حقوقی، به شکایت کننده خواهان و به طرف او خوانده گفته می‌شود و به موضوع پرونده هم خواسته می‌گویند.
۲. دعوای کیفری مربوط به عملی است که برای مرتکب آن، دادگاه مجازات تعیین می‌کند ولی برای دعوای حقوقی دادگاه مجازاتی در نظر نمی‌گیرد و فقط مرتکب عمل را به دادن حقوق قانونی دیگران مم می‌سازد.
۳. شکایت کیفری را در هر برگه‌ای می‌توان نوشت و به مرجع قضایی برد ولی دادخواست حقوقی حتما باید در برگه مخصوصی به نام دادخواست نوشته شود در غیر این صورت مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد.
۴. شخص برای شکایت کیفری ابتدا باید به دادسرا مراجعه و طرح شکایت کند و بعد از انجام تحقیقات در کلانتری و دادسرا، جهت رسیدگی به دادگاه فرستاده می‌شود. ولی شخص برای دادخواست حقوقی باید به طور مستقیم به دادگاه مراجعه کند.

۵. شکایت کیفری را بدون استفاده از وکیل هم می‌توان در دادگستری مطرح کرد ولی اکثر دادخواست‌های حقوقی باید توسط وکیل دادگستری مطرح شود. به طور مثال شکایت‌هایی که موضوع آن‌ها مالی و بیش‌تر از یک میلیون تومان است، باید توسط وکیل در دادگاه مطرح شود.
۶. برای شکایت کیفری فقط یک تمبر لازم است که در دادگستری بر روی آن زده می‌شود ولی برای طرح شکایت حقوقی، باید به تناسب ارزش مالی که راجع به آن دعوا مطرح شده تمبر باطل کرد.
۷. پرونده برخی از شکایت‌های کیفری که در اصطلاح جرائم غیر قابل گذشت می‌گویند، حتی با پس گرفتن شکایت از طرف شاکی هم بسته نمی‌شوند، همانند شکایت راجع به رشوه، قتل و در حالی که شکایت‌های حقوقی با پس گرفتن دعوا از طرف شکایت کننده تمام می‌شوند.
۸. در شکایت کیفری برای متهم  برگه‌ احضاریه و در شکایت حقوقی برای خوانده برگه اخطاریه ارسال می‌شود.

۹. در شکایت کیفری، اگر متهم  بدون توجه به احضاریه در وقت تعیین شده خود را به مرجع قضایی معرفی نکند، او را جلب و به اجبار به دادگستری می‌برند ولی در شکایت‌های حقوقی اگر خوانده به موقع حاضر نشود، منتظر او نمی‌مانند و ممکن است حق را به خواهان بدهند.

” مطالب پیشنهادی : برای کسب اطلاعات بیشتری درباره مجازات‌هایی که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است به مقاله انواع مجازات در قانون جدید مراجعه فرمایید. “

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا.